ชุมชนบ้านกุดแฮด ตำบลกุดบาก อำเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร ข้อมูลพื้นฐานของชุมชน บ้านกุดแฮดเป็นชาวกะเลิง ซึ่งเป็นชนกลุ่มชาติพันธ์กลุ่มหนึ่งในจำนวน 6 กลุ่ม ที่อาศัยอยู่ในจังหวัดสกลนคร แหล่งที่มีชาวกะเลิงอาศัยเป็นกลุ่มใหญ่ในเขตอำเภอกุดบาก คือ บ้านกุดแฮด บ้านบัว หนองสะไน และโพนงาม บ้านกุดแฮด หมู่ที่ 4 ได้ขยายเขตการปกครองเพิ่มเป็นหมู่ 7 ในปี 2540 และทางราชการได้จัดตั้งศูนย์การปกครองตนเองระดับตำบล (อบต.) ขึ้นในปี 2541 ลักษณะการปกครองของบ้านกุดแฮดมี 2 ลักษณะ คือ แบบราชการ โดยมีนายสง่า จำวงศ์ลา เป็นผู้ใหญ่บ้าน และมีคณะกรรมการหมู่บ้าน อบต. ทำหน้าที่ดูแลทุกข์สุขของชาวบ้านในหมู่บ้าน บ้านกุดแฮดมีจำนวนครัวเรือนรวม 326 หลังคาเรือน มีจำนวนประชากร 1,536 คน ประชาชนประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็นส่วนใหญ่ เช่น ทำนา ซึ่งทำกันทุกหลังคาเรือน ทำเพียงปีละ 1 ครั้ง พันธุ์ข้าวที่ปลูกจะเป็นพันธุ์ข้าวเหนียวพื้นบ้าน คือ พันธุ์ข้าวดอ ทำไร่ควบคู่ไปกับทำนา ส่วนใหญ่จะทำไร่มันสำปะหลัง ไร่อ้อยบ้างเล็กน้อย ทำสวน เช่น หวาย กล้วย หมากเม่า เป็นต้น หาของป่า (ผักหวาน หน่อไม้ แมงแคง ฯลฯ) ค้าขาย และรับจ้างทั่วไป กิจกรรมของชุมชนบ้านกุดแฮด กิจกรรมของชุมชนบ้านกุดแฮด ได้แก่ กลุ่มจุ้มทางการเกษตร กลุ่มสัจจะออมทรัพย์เพื่อการเกษตร กลุ่มฌาปนกิจ กลุ่มสระน้ำ กลุ่มแปรรูปอาหาร กลุ่มย้อมคราม กลุ่มแม่บ้านบ้านกุดแฮด กลุ่มออมทรัพย์บ้านกุดแฮด กลุ่มเด็กฮักถิ่นบ้านกุดแฮด กิจกรรมกลุ่มเด็กฮักถิ่น การศึกษาวัฒนธรรม ประเพณีของชาวบ้านในหมู่บ้านของตนเอง เช่น การศึกษาภาษาท้องถิ่น ประเพณีต่างๆ เป็นต้น ศึกษาสภาพธรรมชาติ เช่น ต้นไม้ ต้นไม้ท้องถิ่น การทำการเกษตรแบบผสมผสาน การศึกษาแมลงต่างๆ เป็นต้น และมีการจัดสวัสดิการให้สมาชิกตามกลุ่ม ตามสภาพปัญหา วิธีการจัดการเรียนรู้ ก็คือ เรียนรู้จากการปฏิบัติจริง เช่น การเข้าร่วมพิธีกรรมทางศาสนา และงานบุญประเพณี และนำข้อมูลมานำเสนอว่าเข้าใจอย่างไร ได้ฝึกการสัมภาษณ์ การเรียนรู้เกี่ยวกับสภาพความเป็นอยู่ในชุมชน สภาพสิ่งแวดล้อมในบริเวณชุมชน เรียนรู้เกี่ยวกับป่า สมุนไพร ต้นน้ำและเรียนรู้ถึงความสำคัญของธรรมชาติ ซึ่งเป็นแหล่งชีวิตของคนในชุมชน โดยการสังเกต การสัมภาษณ์ เด็กๆ ได้เรียนรู้เรื่องการเพาะพันธุ์กล้าไม้ นำมาซึ่งรายได้ และกลายเป็นทุนกองกลางของกลุ่ม และมีการฝึกการจัดการผลผลิตโดยนำไปขาย การฟังนิทานพื้นบ้าน ทำให้เด็กๆ เรียนรู้ถึงประวัติความเป็นมาของชุมชนตนเอง มีการร่วมกิจกรรมกันระหว่างผู้เฒ่าผู้แก่และกลุ่มเด็กฮักถิ่น ความสัมพันธ์กับโรงเรียนและหน่วยงานราชการ ทางชุมชนได้ร่วมมือกับโรงเรียน โดยได้จัดหลักสูตรท้องถิ่นร่วมกัน เป็นกิจกรรกำหนดให้ครูและนักเรียนแต่งชุดกะเลิงมาเรียนในวันศุกร์ กลุ่มเด็กฮักถิ่น มีครูในโรงเรียนเป็นที่ปรึกษา ผู้นำชุมชนให้ความสนับสนุน และครูภูมิปัญญาท้องถิ่น เป็นผู้ให้ข้อมูลความรู้ และแลกเปลี่ยนข้อมูลแก่เด็ก และเยาวชน การเรียนรู้ของชุมชน จากการทำกิจกรรมร่วมกันของชุมชนบ้านกุดแฮด ทำให้สมาชิกในชุมชนได้เรียนรู้การทำงานร่วมกันเป็นกลุ่ม การร่วมกันคิด ร่วมกันทำ ร่วมกันแสดงความคิดเห็น มีการพูดคุยกันมากขึ้นในชุมชน ได้มีการแลกเปลี่ยนกันของคนในชุมชน ไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ ได้ทำกิจกรรมร่วมกัน และการทำกลุ่มกิจกรรมร่วมกันทำให้สามารถลดภาระหนี้สินของครอบครัว และชุมชนได้ นอกจากนี้ ชุมชนได้ประสบการณ์มากขึ้นจากการได้ไปศึกษาดูงานจากกลุ่มกิจกรรมภายนอก เพื่อนำมาพัฒนากลุ่มกิจกรรมภายในชุมชน และได้เพื่อนจากเครือข่ายอื่นๆ เพิ่มมากขึ้น